نامۀ مورّخ ۲۰ جولای ۱۹۹۷

ترجمه‌ای از قسمتی از نامۀ مورّخ ۲۰ جولای ۱۹۹۷

نکاتی مربوط به مطالعۀ دیانت بهائی

صراحتی که در ابراز نظرات خود به کار برده‌اید و اشتیاق شما به موفّقیّت جامعۀ بهائی در از بین بردن وضعی که نه تنها به خودی خود نا سالم است بلکه ممکن است در بخش‌هایی از جامعۀ دانشگاهی ایجاد سوء تفاهم نماید، درخور تقدیر است. البتّه بیت العدل اعظم از مشکلاتی که در این زمینه ایجاد شده آگاهند و از این فرصت برای آشنا ساختن شما با افکار و نظرات خود استقبال می کنند. به شما توصیه می‌گردد که پس از مطالعۀ این نظرات، پیشنهادهایی را که فکر می‌کنید ممکن است به تخفیف فشارهای مورد نظر شما کمک کند، با ما در میان بگذارید.

بیت العدل اعظم معتقدند که بررسی این مشکل مستلزم توجّه به بحران‌های عقلانی و روحانی که جامعۀ بشری را مبتلا ساخته است، می‌باشد. تحصیلات دانشگاهی و تجربیّات کاری، شما را نسبت به متقضیات و مستلزماتی که تعبیرات صرفاً مادّی‌گرایانه از ماهیّت انسان و از فرایندهای تمدّن — لا اقلّ در جهان غرب — بر هر نوع اقدام پژوهشی در مطالعۀ دین تحمیل نموده، آگاه و هوشیار ساخته است.

طیّ قرن حاضر الگوی دیگری برای مطالعۀ دین به تدریج در فرهنگ رایج دانشگاهی مستقرّ شده است. این سیستم اصرار می‌کند که همۀ پدیده‌های روحانی و اخلاقی باید با به کار بردن ابزار تحقیقی دانشگاهی که برای کاوش در بارۀ عالم وجود طرح شده‌است و با نادیده گرفتن مسائلی مثل رابطۀ دائمی خداوند با مخلوق خود و نقش او در حیات انسان و در تاریخ بشر، درک شود. در حالی که از دیدگاه دیانت بهائی عیناً همین رابطۀ ملکوتی موضوع اصلی تعالیم مؤسّسین آن ادیان الهی است که به ظاهر مورد مطالعه و تحقیق می‌باشد.

در اثر این اصرار، افکاری که می‌بایست به صورت مطالبی برای نظرپردازی‌های دانشمندانه باقی بماند، شکل عقاید دگم به خود گرفته است. عدم مدارا نسبت به سایر دیدگاه‌ها در مورد واقعیّت عالم وجود که اغلب از مشخّصات ابراز این نوع افکار است نیز به همان اندازه مایۀ تأسّف می‌باشد. با توجّه به سوابق تاریخی، پیش آمدن این وضع قابل درک است. تعصّب و ناشکیبایی شدید اغلب سازمان‌های دینی در گذشته، توأم با تسلّطی که سران و نخبگان دینی برای مدّت‌های طولانی بر کسب علوم داشته‌اند، جز عکس‌العملی شدید و منفی نمی‌توانست داشته باشد. امّا از دیدگاه دیانت بهائی تعصّب به هر شکلی که نمایان شود واپسگرایی محسوب و غیر قابل قبول است.

معمولاً چنین شرایطی که تنها مواردی معدود از شرایط دل‌سرد‌کنندۀ بسیاری است که امر مبارک باید در میان آنها به کار خود ادامه دهد، درخور اظهار نظر نخواهد بود. تعهّد به یادگیری از ابتدا یکی از ویژگی‌های ضروری حیات و معتقدات بهائی بوده است وسبب می‌شود که قصور موجود در هیچ ‌یک از سنّت‌های پژوهش و تحقیق نتواند جامعه را از احترام کاملی که در شأن آن سنّت‌ها است و یا از حدّ اکثر بهر‌ه‌گیری از آنها باز دارد.

امّا اگر سعی شود که روش‌ها و نگرش‌های مادّی که با اصل ماهیّت ظهور الهی متناقض است بر مطالعات خود جامعۀ بهائی در بارۀ ظهور الهی تحمیل گردد، مشکلاتی پیش خواهد آمد. امر بهائی متعلّق به هیچ کدام از ما نیست، بلکه به حضرت بهاءالله تعلّق دارد. با تأسیس عهد و میثاقی که وجه تمایز ظهور مبارک اوست، با صراحت کامل وسیله‌ای توصیف و مشخّص نموده است که از آن طریق آن حضرت اراده می‌فرماید که تمامیّت پیام مقدّسش را حفظ و اجرای تعالیم شفابخشش را هدایت نماید. اگر شخصی تعالیم دیانت بهائی را قبول می‌کند، وجداناً نمی‌تواند ادّعا کند که مشغول مطالعۀ امر مبارک است، ولی در عین حال مرکزیّت عهد و میثاق حضرت بهاءالله را در تمام جنبه‌های دیانتی که آن حضرت تأسیس فرموده نادیده می‌گیرد.

با توجّه به مطالب فوق است که بیت العدل اعظم معتقدند که نگرانی‌هایی که در نامه خود ابراز داشته‌اید باید مورد توجّه قرار گیرد. ممکن است احبّایی باشند که با وجود تحصیلات‌شان در زمینۀ‌های مختلف، مسائل اساسی را که در بالا به آنها اشاره شد هنوز به طور کامل برای خود حلّ نکرده‌اند. در چنین مواقعی یک فرد ممکن است نه تنها با مؤسّسات امری، از جمله خود بیت العدل اعظم، اختلاف نظر داشته باشد، بلکه حتّی با تبیینات صریحۀ حضرت عبدالبهاء و حضرت ولیّ‌امرالله در مورد تعالیم الهی نیز موافق نباشد. در این قبیل موارد، مشاورین و محافل روحانی البتّه تا جایی که بتوانند کمک خواهند کرد. احبّای فرهیخته‌ای مانند خود شما نیز می‌توانند به نحو قابل ملاحظه‌ای کمک نمایند، ولی برای بهائیان ایمان یک امر شخصی و وجدانی است. اگر شخصی به این نتیجه برسد که دیگر نمی‌تواند در تعهّدش به امر الله پایدار بماند، جامعۀ بهائی به این تصمیم احترام می‌گذارد.

منظور از بیان این نکات مخالفت با نظرات شما نیست، بلکه برای ارائۀ پاسخ صادقانه به مطالب شما است که بیت العدل اعظم دستور فرموده‌اند نظرات آن مجمع را در بارۀ چند نکته که با آنچه که شما ذکر کرده اید متفاوت است به اطّلاع‌تان برسانیم. این موارد اکثراً به رفتار گروه بسیار کوچکی از احبّا مربوط می‌شود که هر گونه اقدام مؤسّسات اداری برای نصیحت و دلالت را رد کرده و جسورانه به ترویج ادراکات غلط خود از تعالیم الهی در بین احبّا ادامه داده‌اند. این اقدامات آنان به سال‌ها قبل برمی‌گردد که برای مقاصد خود به نحو گسترده‌ای از مجهودات امری و اخیراً از گروه‌های اینترنتی استفاده کرده‌اند.

این قبیل فعّالیّت‌ها محدود به دخالت بی‌مورد در امور اداری جامعۀ بهائی نبوده اگرچه، همان طور که مطّلع هستید، شامل آن نیز بوده است. مشکل بزرگ‌تر کوشش دائمی آنها برای ایجاد شبهه در اذهان احبّا در مورد صحّت تبیینات حضرت عبدالبهاء و حضرت ولیّ‌امرالله از آیات الهی، تضعیف مرجعیّت مؤسّسات امری و تحریف ماهیّت اساسی پیام حضرت بهاءالله بوده است. این جنبش مخالفت با انگشت گذاشتن بر اظهار نظرهای ظاهراً غیر عاقلانۀ چند نفر از احبّای متصلّب گستاخانه می‌کوشد تا از مطرح ساختن مفاهیم و مقتضیات عهد و میثاق الهی در مذاکرات ممانعت به عمل می‌آورد.

این مجهودات با کوشش‌های عمدی به منظور ایجاد مغلطه در مورد مؤسّسات امری و جلوه دادن آنها به عنوان سرکوب‌کنندگان دانش‌اندوزی و برای اضافه نمودن مباحثه‌ای تب‌آلود به گفتمان جامعۀ بهائی در مورد حقوق فردی که از محیط سیاست به عاریت گرفته شده، هم‌راه بوده است. شما خود شاهد هستید که بهائیان نه تنها به اجرای اصل تحرّی حقیقت موظّف می‌باشند، بلکه از بدو امر به کسب علوم در تمام زمینه‌ها و سبقت جستن در آن تشویق شده‌اند. اگر کسی صمیمانه علاقه‌مند به ترقّی فکری جامعۀ بهائی باشد، تحقیق و پژوهش را با درآمیختن آن با اغراض شخصی و تخیّلی خود که موجب تضعیف نفوذ آن می گردد، به خطر نمی‌اندازد.
هم‌چنین لازم است با دقّت به این حقیقت توجّه نمایید که افرادی که می‌کوشند این مجادلات را به راه بیاندازند، هرچند پرهیاهو هستند، امّا به هیچ وجه نمایندۀ افکار اکثریّت بهائیانی که دارای مدارک دانشگاهی یا سایر تحصیلات عالیه می‌باشند نیستند. در واقع، یکی از خصایص غم‌انگیز مباحثاتی که در یکی دو لیست اینترنتی که به نظر بیت العدل اعظم رسیده است به چشم می‌خورد این است که تعدادی از احبّای فرهیخته که می‌توانستند در این مباحثات بی‌نهایت مؤثّر و مفید واقع شوند چون آنها را صرفاً پی‌گیری سرسختانۀ برنامه‌هایی غرض‌آلود مشاهده کردند، بالاخره مجبور به ترک مشارکت در این مباحثات گردیدند.

بیت العدل اعظم به شما توصیه می‌نمایند که دلایلی را که سبب می‌شود دنبال‌کنندگان این دستور‌العمل از هر طریق ممکن بکوشند تا اقدامات خود را تحقیقی بی‌طرفانه و خودشان را قربانیان استبداد نشان دهند، مورد تفکّر عمیق قرار دهید. اصولی که باید در ارائه کردن ثمرات تحقیقات بهائی ما به دیگران را راهنمایی کند در این بیان جمال قدم به وضوح برای همه ما روشن گردیده است:

و اینکه مرقوم داشته بودید یکی از دوستان رساله‌ای نوشته تلقاء وجه عرض شد هذا ما نزّل فی الجواب الیوم آنچه نوشته می‌شود باید به کمال دقّت ملاحظه نمود تا سبب اختلاف واقع نشود و محلّ ایراد قوم نگردد آنچه الیوم دوستان حقّ به آن متکلّمند بر مسمع اهل ارضست در لوح حکمت این کلمه نازل انّ آذان المعرضین ممدودة الینا لیستمعوا ما یعترضون به علی اللّه المهیمن القیّوم این فقره خالی از اهمّیّت نیست باید آنچه نوشته می‌شود از حکمت خارج نشود و در کلمات طبیعت شیر مستور باشد تا اطفال روزگار به آن تربیت شوند و به مقام بلوغ فائز گردند از قبل ذکر نمودیم که یک کلمه به مثابه ربیع است عالم قلوب از او تازه و خرّم شود و کلمهٴ دیگر به مثابه سموم ازهار و اوراد را بسوزاند ان‌شاءاللّه مؤلّفین از دوستان حقّ باید بنویسند آنچه را که نفوس منصفه بپذیرند و نزد قوم محلّ ایراد واقع نشود.

جای تعجّب نیست که این سوء استفاده از اینترنت در مورد امر مبارک و تعالیم آن برای احبّایی که از آن آگاه شده‌اند شدیداً دردناک بوده است. به طوری که از نامۀ شما بر می‌آید، اینکه پاسخ شامل انتقادات تند، اظهار نظرهای نامناسب و تهمت‌های غیر منصفانه بوده است تأسّف آور است امّا جای تعجّب نیست، چه که ستیزه‌جویی مشاجره به بار می‌آورد. باید اطمینان داشته باشید که بیت العدل اعظم اجازه نخواهند داد فضایی از عدم مدارا، صرف نظر از اینکه از چه منبعی سرچشمه بگیرد، در جامعۀ بهائی نضج گیرد. به علاوه بیت العدل اعظم به تشویق از استفاده از فرصت‌های فراوانی که شبکۀ ارتباطی اینترنت به نحو شگفت‌انگیزی برای بحث در بارۀ مفاهیم و آرمان‌های دیانت بهائی ارائه می‌دهد، هم‌چنان ادامه خواهند داد.

درخاتمه، یادآوری این نکته بدون شک مفید است که بهائیانی که در رشته‌های مختلف دانشگاهی تعلیم دیده‌اند گروه مجزّایی را در درون جامعه بهائی تشکیل نمی‌دهند. در عین حال که مؤسّسات بهائی به طور مداوم از ره‌نمون‌های احبّایی که در بسیاری از زمینه‌ها تخصّص دارند بهره می‌گیرند، به وضوح هیچ گروهی از دانشگاهیان نمی‌تواند ادّعا کند که سخنگوی همۀ دانش‌پژوهان بهائی است. تحصیلات دانشگاهی به شخص این توان را می‌دهد که کمک‌های ارزنده‌ای به امر مبارک ارائه دهد امّا صاحبان این مدارک را از هئیت کلّی مؤمنین مجزّا نمی‌نماید. بیت العدل اعظم اطمینان دارند که در اثر صبر و حوصله، انضباط شخصی و وحدت ایمان دانشگاهیان بهائی قادر خواهند بود به ساختن تدریجی الگوهای منسجمی از تحقیق که اذهان متفکّر جامعۀ بین‌الملی به نحو فزاینده‌ای خواهان آنند کمک نمایند.

با تقدیـم تحیّات
دارالانشاء بیت العدل اعظم